|
میانبر عمران تحقیق پروژه مقاله پایان نامه درباره وبلاگ به وبلاگ من خوش آمدید آخرین مطالب
آرشيو وبلاگ نويسندگان اصول ساختمانهای صنعتی: برای طراحی ساختمانهای صنعتی آگاهی و آشنایی دقیق ازعملیات کارخانه ای که درآن احداث خواهد شد از شروط اساسی طراحی ساختمان آن است :
سطوح مورد نیاز فضاهای یک ساختمان صنعتی براساس فضای مورد احتیاج:
* ماشین آلات
* تولید سالانه
* تعدادکارگران و کارمندان شاغل
* انبارهای مورد نیاز
* رستوران
* آشپزخانه
* تأسیسات جنبی کارخانه و سریسهای مورد نیاز ( توالتها- دوشها- آسانسور- پله و...) و نهایتاً فضای سرکولاسیون مناسب با توجه به عملکرد کارخانه ، تعیین میگردد.
احتیاجات ویژه ای که در رابطه با ساختمانهای صنعتی از نظر بهداشت و سلامتی و رفاه کارگران و کارمندان آن مطرح میگردد، عبارتند از:
- حداکثر رطوبت مصنوعی
- سطوح روشنایی مورد نیاز
- تهویه مناسب
- دوشها و سرویسها
- رختشویخانه
- مجزا سازی بخش ماشین آلات
- خروجیهای فرار در مواقع آتش سوزی
- در نظز گرفتن حداقل فضای مورد نیاز افراد( معمولاً 11 متر مربع برای هر نفر)
- گرم سازی و خنک سازی هوای کارخانه
- تهیه آب آشامیدنی مورد نیاز
- حفاظت از تصادفات
- تأسیسات آتش نشانی
- بخش کمکهای اولیه
در طرح بندی بخشهای مختلف و عرض مسیرهای گذرگاهها با توجه به نوع ماشین آلات وفضای کار سیرکولاسیون مناسبی راباید درنظرداشت. فضاهای انبار – وسایل حمل و نقل و ماهیت کارخانه مشخص کننده تعداد طبقات آن میباشد و با توجه به این موارد ساختمان را یک طبقه – دو طبقه و يا بصورت ساختمان آشیانه ای احداث می نمایند ارتفاع بخشهای مختلف یک کارخانه با توجه به فونکسیون آن تعیین میگردد . در صورتیکه طراحی یک ساختمان صنعتی بطور صحیح و دقیق انجام شود. باعث ایجاد شرایط کاری مناسب و درنتیجه کارآیی بهتر و افزایش تولیدات کارخانه خواهد بود.
بطور معمول برای استفاده بهتر از نورآفتاب سیستم طراحی ساختمانهای صنعتی باید بصورتی باشد که طول آنها( جهت نورگیرها) به سمت شمال وجنوب قرارداده شود و درحقیقت بتواند از نور شمال وجنوب که مناسبتر است بهره گیرد، جهت توسعه درساختمانهای صنعتی را نیزهمواره بایستی در نظر گرفت.
درمورد پنجره های ساختمان های صنعتی باید سعی شود که نورمورد نیاز رابداخل ساختمان هدایت نماید. پنجره های فلزی با شیشه های شفاف سیم داد ارحجتر می باشند. ابعاد شیشه های پنجره ها در صنایع سنگین 20% متر مربع و در کارخانه های ساکت وکم سرو صدا 60% الی 80% مترمربع در نظر گرفته میشوند . بایستی سعی شود ⅓ سطح پنجره ها برای تهویه باز باشند.
2- مقررات حفاظتی و ایمنی ساختمان کارگاهها:
الف- عوامل اطمینان:
کلیه ساختمانهای دائمی و موقتی و مؤسساتی که مشمول مقررات قانون کارمي باشند باید از نقطه نظر ساختمانی واجد استحکام کامل بوده و در محاسبه پایه و سقف و کفها رعایت نکات زیربشود:
1- تحمل فشار ناشی از حداکثر بارها و اشیاء ثابت و متحرک.
2- تحمل فشار ناشی از ریزش برف – باران- یخبندان – باد و طوفان.
3- تحمل فشار ناشی از بارهای معلق.
4- اتاقها ومحل کار دائم باید لاقل 3 مترازکف تا ازسقف ارتفاع داشته و فضای آن باید برای حداکثر اشخاص که درآن محل کار میکنند برای هر نفر12 متر مکعب کمتر نباشد.
ب- کف سازی:
- کف اطاقها و قسمتهائیکه محل عبور کارگران بوده ویا برای حمل و نقل مواد تخصیص داده شده بایستی صاف وهمواربوده وعاری ازحفره و سوراخ – برآمدگی ناشی از پوشش بی تناسب مجاری- میخ وپیچ و مهره و لوله – دریچه یا برآمدگی و برجستگی و هرگونه موانعی باشد که ممکن است موجب گیر کردن و یا لغزیدن اشخاص گردد.
- کف اطاقها و راهروها وپیاده روها نباید در شرایط عادی هیچگونه لغزندگی داشته باشد.
- محلهای رفت وآمد ، حمل و نقل مواد و همچنین جهت حرکت اصلی با علامت گذاری توسط رنگ مشخص روی زمین معلوم و روشن باشد.
- کف کارگها بایستی قابل شستشو بوده و درمواردی که نوع کار موجب ریخته شدن آب در کف گردد بایستی شیب کافی داشته باشد که آبها را بسمت مجاری فاضل آب هدایت نمائید.
ج- پلکانها:
1- کلیه پلکانها- سکوها- و پاگردها باید استحکام کافی داشته باشد و تحمل فشارو سنگینی بارهای عادی را داشته باشد.
2- پلکانها و سکوهایی که ازمصالح مشبک ساخته شده اند ابعاد چشمه های آن نباید از 25 میلیمتر تجاوز نماید تا اشیاء متفرقه امکان سقوط از آنرا نداشته باشند.
3- طول پلکانها با استثنای سرویس یا امدادی نباید در هیچ مورد از90 سانتيمتر کمتر باشد.
4- اختلاف سطح بین دو پاگرد نباید هیچگاه از70/3 متر تجاوز کند.
5- غیرازپلکانهای سرویس یا امدادی عرض هر پایه بدون محاسبه حاشیه یا برآمدگی آن نباید از 33 سانتیمترکمتر باشد و ارتفاع پله بین14 تا 29 سانتیمتر خواهد بود.
6- کلیه پلکانها بایستی از طرف پرتگاه بوسیله نرده های مخصوص پلکان حفاظت شوند.
3 - آیین نامه ومقررات حفاظتی ساختمان کارگاهها :
16003 ماده 3 : اتاقها و محل دائم باید لااقل 3 متر از کف تا سقف ارتفاع داشته و فضای آن برای حداکثر اشخاصی که درآن محل کار میکنند برای هر نفر 12 متر مکعب کمتر نباشد.
تبصره 1 : درمحاسبه متر مکعب فضا، حجم اشغال شده بابت اثاثیه ماشین الات ومواد ولوازم چیزی کسر نمی گردد.
تبصره 2: درساختمانهائیکه ارتفاع هر طبقه ازفضای کار از 4 متر متجاوز باشد برای محاسبه حجم لازم فقط تا ارتفاع 4مترمنظور ومحاسبه میگردد.
16004: در فضای کارگاه نصب ماشین آلات و يا قراردادن اشیاء و محصولات نباید مزاحمتی برای عبور و مرور یا کارگران ایجاد نماید.
16007 ماده 7: کف اتاقها و راهروها و پیاده روها نباید در شرایط عادی هیچگونه لغزندگی داشته و یا ازمصالحی ساخته و یا از موادی اندود شده باشند که در نتیجه رفت و آمد ایجاد ناراحتی و گردو خاک و سائیدگی و درنتیجه لغزندگی ایجاد شود.
16009 ماده9: کف کارگاهها بایستی قابل شستشو بوده ودر مواردی که نوع کار موجب ریخته شدن آب در کف گردد بایستی شیب مناسب داشته باشد که آبها را بسمت مجاری فاضلاب هدایت نماید.
16028 ماده28: عرض پلکانها به استثنای پلکانهای سرویس يا امدادی نباید در هیچ مورد از 90 سانتیمتر کمتر باشد.
16130 ماده 130: برای کارگرانی که درخارج از سالنها و درمحوطه کارخانه و اطراف ساختمانها ( در فضای آزاد) مشغول کار هستند می بایستی حفاظ و سایبان پیش بینی شود.
16131 ماده131: قسمتهای روباز و اطراف کارخاه که عنوان حیاط دارد باید همیشه طوری ساخته شود که آب درکف آن نماند وگل نشود و همیشه اوقات نظیف وتمیز باشد تارفت و آمد به ساختمانهای کارخانه وحمل ونقل مواد وتجهیزات مختلف آنها بسهولت صورت گیرد.
16133 ماده 133: چنانچه در صحن کارخانه گودال مانند: چاله ، حفره وچاه و نهر وجود داشته باشد بایدروی دهانه آنها با وسایل محکم و اطمینان بخش مستود گردد یا اطراف آنها نرده محکمی نصب شود.
16165 ماده165: حداقل عرض گذرهای بین ماشین آلات تأسیسات و یا انبوه مواد درکارگاهها 60 سانتیمتر است.
چکلیست مربوط به ایمنی ساختمان
آیا برای هر کارگرحداقل 12 متر مکعب فضا درنظر گرفته شده است؟
آیا دیواره ها وکف و سقف طوری طراحی شده که از رطوبت وگرما و سرما جلوگیری کند؟
آیا کف کارگاه هموارو بدون حفره است؟
آیا کف کارگاه طوری طراحی شده که قابل شستشو باشد؟
آیا کف کارگاه موجب لغزیدن کارگران می شود؟
آیا محل هایی را که دارای دریچه هایی درکف است بوسیله در پوششهای پوشیده شده است که کارگربه داخل آن سقوط نکند؟
آیا دستگیره پوشش دهانه ها به سمت بیرون قرار ندارد؟
آیا در اطراف دهانه ها نرده كه ارتفاع ان 90 سانتيمتر است قرار دارد ؟
آیا حداقل عرض پلکان عمومی 120 است؟
آیا در سقف کارگاه حداقل ارتفاع 3 رعایت شده است؟
آیا در کارگاه ها به اندازه کافی در و پنجره برای ورود نور وجود دارد؟
آیا در اطراف پلکانهایی که بیش از 4 پله دارند در طرف باز آن نرده محکم نصب شده است؟
آیا درهای خروج اضطراری برای مواقع خطر در نظر گرفته شده است؟
آیا از علائم و راهنما در محیط کارگاه برای جلوگیری از خطر استفاده شده است؟
میزگرد «بررسی راهکارهای عملی کاهش مخاطرات ناشی از زمین‌لرزه در کشور» با حضور کارشناسان «جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران» در محل خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) برگزار شد.
«جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران» که از حدود یک سال پیش به همت شش نفر از کارشناسان ارشد سازه، مهندسی زلزله و مدیریت بحران تشکیل شده به عنوان یک تشکل غیر دولتی در راستای بررسی علمی مخاطرات و بحرانهای زلزله در کشور و ارائه راهکارهای کاهش این مخاطرات به مردم و مسئولان فعالیت دارد.
در این میزگرد، ابتدا مهندس مهدی وجودی، دبیر جمعیت کاهش خطرات ناشی از زلزله ایران با تاکید بر ضرورت افزایش آگاهی مردم در زمینه وضعیت ایمنی ساختمانهای موجود و آموزش راهکارهای کاهش آسیب‌پذیری آنها در برابر زلزله خاطر نشان کرد: متاسفانه دیدگاه غلطی در زمینه زلزله وجود دارد که براساس آن دولت را مسئول تمامی خرابی‌های و آسیب‌ها می‌دانند در حالی که تا زمانی که مردم از خودشان وارد عمل نشوند هیچ قدمی در مقاوم‌سازی میسر نمی‌شود. دولت هیچگاه نمی‌تواند همه روستاها را پوشش دهد و این بار باید بر روی دوش مردم هم گذارده شود.
وی افزود: براساس نقشه خطرپذیری لرزه‌یی جهان، ایران نسبت به کل کشورهای جهان از آسیب‌پذیری بالایی در برابر زلزله برخوردار است لذا توجه به مخاطرات زلزله صرفا نباید به تهران منحصر شود و بیش از هرچیز باید مناطق روستایی را که آسیب‌پذیری بیشتری دارند مورد توجه قرار داد.
وجودی خاطرنشان کرد: یکی از مناطق زلزله‌خیز کشور که کمتر به آن توجه شده، شهر تبریز است که در طول تاریخ مکتوب خود 12 بار با خاک یکسان شده است و دوره بازگشت 250 ساله زمین‌لرزه‌های آن به زودی فرامی‌رسد.
تا زمانی که مردم نخواهند در یک خانه ناامن زندگی کنند هیچ کس نمی‌تواند آنها را وادار کند، موثرترین راه برای کاهش آسیب‌پذیری در برابر زلزله را آموزش مردم به ویژه روستاییان و آگاه کردن آنها از آسیب‌پذیری بالای ساختمانهای محل سکونتشان عنوان و خاطرنشان کرد: بر این اساس اولویت برنامه‌های آمادگی در برابر زلزله را باید به مطالعه روشهای موثر آموزشی برای افزایش آگاهی اقشار مختلف جامعه اعم از مردم و مسئولان قرار داد.
با ده‌ها برابر اعتبارات کنونی مقاوم‌سازی، امکان بهسازی لرزه‌یی کمتر از 5 درصد ساختمانهای تهران نیز فراهم نمی‌شود
به گزارش ایسنا، مهندس جلیلی، کارشناس ارشد سازه و از دیگر اعضای موسس جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران نیز در ادامه به بحث مقاوم سازی ساختمانها پرداخت و گفت: کاهش خسارات ناشی از زلزله در ساختمانها از سه جنبه قابل بررسی است؛ یکی توجه به مساله ایمنی در ساختمانهای در حال احداث است که با اینکه در شرایط کنونی امری بدیهی و اجتناب‌ناپذیر تلقی می‌شود ولی کاستی‌ها و نواقص شدیدی در این زمینه وجود داشته و در عمل فاصله زیادی با استانداردهای جهانی داریم.
مساله بعدی بهسازی لرزه‌یی (مقاوم‌سازی) ساختمانهای موجودست که در سالهای اخیر در دستور کار دولت قرار گرفته و سالانه میلیاردها تومان به اجرای این قبیل طرح‌ها براساس دستورالعمل مقاوم سازی ساختمانهای موجود که توسط پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و با همکاری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور تهیه شده تخصیص داده می‌شود.
مهندس جلیلی خاطرنشان کرد: مساله‌ای که در این زمینه وجود دارد این است که اگر حتی ده‌ها برابر مبالغ تخصیصی کنونی در بهسازی لرزه‌یی ساختمانهای موجود هزینه شود، حتی کمتر از 5 درصد ساختمانهای کنونی تهران را نیز نمی‌توان مقاوم‌سازی کرد؛ البته در این مورد میتوان اولویتهایی را در نظر گرفت و ساختمانهایی را مشمول این طرح‌ها کرد که پس از زلزله بیشترین کارایی را در مرحله امدادرسانی و مدیریت بحران داشته باشند که متاسفانه به نظر می‌رسد در انتخاب ساختمانها چندان به این مهم توجه نمی‌شود.
مانورهای زلزله به شیوه کنونی کمکی به آمادگی در برابر زلزله نمی‌کند
به گزارش ایسنا، وی تصریح کرد: بدین ترتیب سالانه میلیاردها تومان صرف طرحهایی می‌شود که نه تنها اجرای آنها به سالیان سال زمان نیاز دارد، بلکه در عمل نیز کمک چندانی به جلوگیری از خسارات زلزله نمی‌کند و حداکثر در مدیریت پس از وقوع زلزله موثر است، پس در این شرایط شاید بهتر باشد به جای صرف هزینه‌های کلان در این قبیل طرح‌ها از روشهای موثرتر و نتیجه‌بخش‌تر نظیر آموزش همگانی استفاده کرد.
جلیلی در عین حال با انتقاد از برخی شیوه‌های آموزشی کنونی در این زمینه گفت: شرط موفقیت برنامه‌های آموزشی این است که به جای استفاده از شیوه‌هایی نظیر ارسال جزواتی حاوی انواع اطلاعات مربوط به کمکهای اولیه و مواجهه با سوانح مختلف یا اجرای مانورهای بی‌هدف و نمایشی در مدارس که به جای بازسازی شرایط واقعی زلزله تنها با نواختن زنگ انجام شده و بیشتر مانور فرار است تا مواجهه با زلزله، از شیوه‌های علمی و منطبق با شرایط خاص کشور استفاده شود. در این راستا، جمعیت کاهش خطرات زلزله مدلی را برای مدیریت بحران زلزله با توجه به وضعیت خاص کشور و تهران تهیه کرده که به زودی جهت استفاده در مدیریت بحران در اختیار مراکز ذیربط قرار میگیرد.
ساخت اتاق امن موثرترین راهکار ایمن‌سازی روستاییان در برابر زلزله
در شرایط موجود که اجرای طرحهای مقاوم‌سازی ساختمانهای موجود حتی در شهرهای بزرگ کشور عملی نیست شاید موثرترین و عملی‌ترین راه برای حفظ جان روستاییان که ساختمانهای آنها در برابر زلزله بسیار آسیب‌پذیرست، تخصیص وامهای دولتی برای ساخت یک اتاق امن 2×3 متر مربع براساس شرایط استاندارد و ضوابط ایمنی در هر خانه روستایی باشد.
ساخت این اتاق امن که با حداقل هزینه برای روستاییان قابل انجام خواهد بود با ساختار فرهنگی اجتماعی روستاهای کشور تناسب داشته و بافت روستاها را هم تغییر نمی‌دهد؛ با وجود این اتاقها روستاییان می‌توانند حداقل شبها در مکانی امن استراحت کنند و پس از زلزله نیز محلی برای زندگی داشته باشند.
جمعیت کاهش خطرات زلزله در این زمینه طرحی را برای ساخت اتاقهای امن با حداقل هزینه و حداکثر ایمنی طراحی کرده است.
پیدا کردن جوشکار آموزش دیده در شهر دشوارتر از پیدا کردن دکتر عمران است
وی در ادامه در پاسخ به سوالی درباره علت عدم رعایت موازین فنی و اصول ایمنی در ساخت‌و‌سازهای جدید گفت: یکی از مهمترین علل این مساله نبود کارگران آموزش‌دیده است. در شرایطی که 70 تا 80 درصد فعالان بخش ساخت و ساز، کارگران ساده‌ای هستند که حتی سواد خواندن و نوشتن را هم ندارند، پیدا کردن جوشکار، بتن‌ریز، آرماتوربند و سایر نیروهای تخصصی که بتوانند کارهای خود را به صورت استاندارد و اصولی انجام دهند بسیار دشوار است و معدود کارگران آموزش دیده و متخصصی نیز که وجود دارند در شرکتهای بزرگ پیمانکاری کار میکنند و دسترسی به آنها برای مهندسان و پیمانکاران عادی امکان پذیر نیست.
این کارشناس ارشد سازه با بیان اینکه در شرایطی که بخش زیادی از ساختمانهای در حال احداث از نوع اسکلت فلزی است که ایمنی آنها بیش از هر چیز به کیفیت جوشکاریها بستگی دارد، تعداد جوشکاران حرفه‌یی قابل دسترسی بسیار کمتر از مهندسان دکتری عمران است اظهار داشت: در شرایطی که هیچ مرکزی برای آموزش حرفه‌ای کارگران بخشهای مختلف ساختمان وجود ندارد با کارگرانی مواجه هستیم که علی‌رغم سالها کار کردن با بتن، سیمان، و تیر آهن و ... هیچ شناخت علمی درباره این مصالح، نحوه نگهداری آنها و شرایط خاصی بکارگیری هر یک از انواع آنها ندارند. با این حال عموما اشکالات ساختمان را ناشی از ضعف مهندسان می‌دانند.
وابستگی مالی مهندسان به کارفرما مانع از ایفای نقش نظارتی آنها است
وی در عین حال با اشاره به مشکلات و محدودیتهایی که در شرایط کنونی به دلیل وابستگی مالی مهندسان ساختمان به کارفرما و عدم حمایت قانونی از آنها و نبود ضمانتهای اجرایی کافی برای دستورالعملهای آنها در اجرای مسئولیتهای نظارتی مهندسان وجود دارد، تصریح کرد: در این شرایط نمی‌توان گفت که مهندسان توانایی فنی ساخت ساختمانهای استاندارد را ندارند بلکه اساسا نقش چندانی در طرحهای ساختمانی نداشته و در برابر پیمانکاران قدرت چندانی ندارند؛ البته این مساله به مفهوم نادیده گرفتن قصور برخی مهندسان نیست و گاهی اوقات مهندسان نیز وظیفه خود را به خوبی نمی‌دهند و آن طور که باید در مقابل پیمانکار قاطعیت نشان نمی‌دهند.
وضعیت ایمنی برخی ساختمانهای جنوب تهران تفاوت چندانی با روستاها ندارد
به گزارش ایسنا، مهندس علیرضا سعیدی، یکی دیگر از اعضای هیات موسس جمعیت کاهش خطرات زلزله نیز در ادامه این جلسه به یکی دیگر از ابعاد کاستی‌های موجود در نظام ساخت‌و‌ساز کشور اشاره کرد و اظهار داشت: یکی دیگر از مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد وضعیت ساخت و سازها در مناطق نسبتا دورافتاده است که علاوه بر مشکل نبود کارگر ماهر و مشکلات نظارتی که در تمام شهرهای کشور وجود دارد مشکل نبود پول و مهندس را نیز باید اضافه کرد.
در این قبیل مناطق علاوه بر مشکلات دسترسی به پیمانکاران مجرب و کارآمد، برای نظارت بر فعالیت آنها نیز محدودیت‌ها و مشکلات زیادی وجود دارد. به عنوان مثال در جریان بازدید از منطقه زلزله زده «زرند» در روستای «حتکن» به مدرسه‌ای برخوردیم که در دیوارکشی آن بدون استثناء از گل استفاده شده بود و در اثر زلزله تمام ستون‌ها و دیوارهای آن از بین رفته بود ولی در همین روستا انباری وجود داشت که با وجود عدم رعایت اصول طراحی تنها به دلیل استفاده از ملات سیمان کاملا سالم مانده بود.
وی افزود: یکی دیگر از مشکلاتی که در سازه‌های خشت و گلی در روستاها و شهرستانهای دور افتاده کشور وجود دارد، مساله بار سنگین سقفهاست به طوری که در روستای «حتکن» سقف ساختمانها تا یک متر بارگذاری شده بود. که طبیعی است این قبیل ساختمانها در برابر زلزله کاملا آسیب دیده است .
به گزارش ایسنا، عضو هیات موسس جمعیت کاهش خطرات زلزله در پاسخ به این سوال که چرا روستائیان کشور با وجود آگاهی از خطرات زلزله همچنان به ساخت و ساز غیر ایمن ادامه می‌دهند اظهار داشت: علت اصلی این است که ما حداقل آموزش‌ها را هم به روستائیان ارائه نمی‌دهیم مثلا در جریان زلزله اخیر بسیاری از روستاییانی که با آنها صحبت می‌کردیم از این که حداقل اطلاع را درباره نحوه ایمن سازی ساختمانها نداشته‌اند تا بتوانند جان عزیزان خود را حفظ کنند ابراز تاسف می‌کردند. در جریان همین سفر، از شهرها و روستاهایی در نزدیکی مناطق زلزله‌زده بازدید کردیم که شرایط ساختمانهای آنها کاملا مشابه با مناطق زلزله زده بود و تنها به دلیل دور بودن از کانون زلزله از آسیب مصون مانده بودند با این حال ساکنان این مناطق از این که در چه ساختمانهای آسیب‌پذیری زندگی میکنند خبر نداشتند.
وی در عین حال تاکید کرد: این مشکل تنها منحصر به روستاها و شهرستانهای دورافتاده نیست و در جنوب شهر تهران نیز بسیاری از ساختمانها از نظر بی‌توجهی به اصول ایمنی تفاوت چندانی با ساختمانهای بم و سازه‌های روستاها ندارند.
«بیمه زلزله» به شیوه کنونی، توجه مردم را به ایمن‌سازی منازلشان کاهش می‌دهد
براساس این طرح در شرایطی که هزینه بیمه‌نامه زلزله براساس عرف بین‌المللی حداقل 10 درصد هزینه ایمن‌سازی است، شرکتهای بیمه ایران تنها با مبلغ پنج هزار تومان منازل را بیمه میکنند و مردم خیالشان راحت است که خانه‌های آنها بیمه شده است.
به گزارش ایسنا، وی خاطرنشان کرد:صرف‌نظر از زیانهای ناشی از ایجاد اطمینان بی‌مورد در مردم و کاهش حساسیت آنها به آسیبهای زلزله، این سوال مطرح است که در صورت بروز یک زمین‌لرزه شدید شرکتهای بیمه چگونه می‌توانند زیانها و خسارات هنگفت تخریب ساختمانهای بیمه شده را پرداخت کنند که ظاهرا دولتی بودن شرکتهای بیمه آنها را از اندیشیدن به این مساله آسوده کرده است.
به گزارش ایسنا، مهندس مجتبی دیرباز از دیگر اعضای موسس جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران نیز در سخنانی با بیان اینکه ما سالها بد ساخته‌ایم و سالها باید صبر کنیم تا به شهری ایمن برسیم، اضافه کرد: نکته جالب در این بیمه‌نامه‌ها یک ساله بودن آنهاست. ظاهرا شرکتهای بیمه مطمئنند که تا یک سال زلزله نمی‌آید.
به گفته وی، بیمه زلزله در صورتی می‌تواند نقش واقعی خود را در حفظ منافع مردم پیدا کند که براساس عمر ساختمانها و با قیمتهای واقعی تنظیم شود.
مهندس سعیدی نیز در این زمینه افزود: این نوع بیمه باعث می‌شود افراد به جای ایمن‌سازی به بیمه دلخوش شوند در حالی که سرمایه‌های اصلی هر خانه جان ساکنان آن است که با هیچ بیمه‌ای قابل جبران نیست. اگر بیمه مشروط به رعایت حداقل ضوابط ایمنی در ساختمان باشد فرد مجبور می‌شود برای دریافت بیمه‌نامه این حداقل‌ها را تامین کند.
از طرف دیگر قیمت‌گذاری بیمه‌ها نیز باید براساس درصد احتمال خراب شدن ساختمان و نه قیمت خانه، منطقه یا متراژ آن انجام شود تا مردم به ساختن خانه‌های امن‌تر تشویق میشوند.
«بیمه زلزله» در صورت انطباق با عرف و معیارهای جهانی فرهنگ ایمنی را در کشور گسترش می‌دهد
وی افزود: در صورت توجه به این مساله میتوان بیمه زلزله را به مقدمه‌ای برای گسترش فرهنگ ایمن سازی ساختمان و تغییر ملاکهای مطرح در بازار مسکن از امکانات ظاهری و تزئینات داخلی نظیر سرامیک کف، نمای شیشه‌یی و شومینه به میزان ایمنی ساختمان تبدیل کرد. بر این اساس کارشناسان و مهندسان خبره بیمه می‌توانند با ارزیابی ضریب آسیب‌پذیری لرزه‌یی ساختمانها نسبت به رتبه‌بندی و صدور شناسنامه ایمنی ساختمان اقدام کنند.
مهندس سعیدی با اشاره به تجربه کشورهایی نظیر آمریکا که امور ارزیابی، رتبه‌بندی و نظارت کیفی محصولات در آنها بر عهده شرکتهای واسطه‌یی است، خاطرنشان کرد: با ایجاد این قبیل شرکتها و فرهنگ‌سازی مناسب در بین مردم دیگر نیازی به نظارت از سوی سازمان نظام مهندسی نخواهد بود و کارفرمایان طرحهای ساختمانی خود برای ارزیابی و در نتیجه ارتقای ضریب ایمنی ساختمانشان اقدام میکنند.
نبود استانداردها و ضوابط ارزیابی ایمنی ساختمان در کشوری که برای یخچال و تلویزیون، اسباب‌بازی و تنقلات در آن انواع استانداردها وجود دارد عجیب است و البته با توجه به بحث گسترش انبوه‌سازی و رقابتهای موجود به راحتی میتوان از طریق انبوه‌سازان بزرگ و به تدریج شرکتهای کوچکتر فرهنگ استاندارد ایمنی ساختمانها را در کشور رواج داد.
GetBC(20);
مقدمه يكي از بزرگترين آرزوهاي بشر از دوران اوليه پيدايش درعالم ، مسئله ساخت سرپناهي مناسب بوده ودردوران فراصنعتي فعلي هرچند كه اكثر آرزوها تحقق يافته ولي اين مسئله همچنان از دغدغه هاي بزرگ همگان درسراسر دنيا محسوب ميشود . درگذشته هاي دور كه خاك وسنگ وآجر تنها مصالح ساختماني بشمار مي رفتند ، استفاده از آنها محدوديت خاصي نداشت ولي درحال حاضر كه حفظ محيط زيست بخاطر بقاي بشر اجتناب ناپذير است ، استفاده از اين مصالح واقعاً ديگر ممكن نيست . هرچند كه فولاد وسيمان وديگر مصنوعات مدرن جايگزين هايي مناسب ، بجاي مصالح سنتي محسوب مي شوند ولي متاسفانه درايران هنوز بطور حيرت انگيزي از مصالح سنتي دركنار مصالح نوين ساختماني استفاده وتاسف بزرگتر اينكه از مصالح نوين نيز به روش هاي غلط بهره مي گيريم . كشور باستاني ايران بعنوان ميراث دار بزرگترين تمدن باستاني ومشعل دار علم وفرهنگ درقرون گذشته بجايي رسيده كه بابروز بلاياي طبيعي ، متاسفانه به يكباره تمام ساختمانهاي يك شهرش برسر مردمانش خراب وباعث تلفات عظيم جاني ومالي ميگردد.
قبل از ورود فولاد وسيمان به صنعت ساختمان ، پيشگام اين صنعت در جهان بوده ايم كه آثار تاريخي بي نظير موجود ، اثباتي مهم براين ادعاست ولي بانگاهي كوتاه به آمارها ، درمي يابيم كه هرچه سريعتر بايستي بفكر تغييرات اساسي درصنعت ساختمان باشيم :
ü 80% ساختمان هاي تهران (پايتخت كشور ) فاقد استانداردهاي اساسي به ويژه مقاوم سازي هستند!
ü 90% مردم فقط به نماي ظاهري وشكل بنا ، اهميت مي دهند !
حدود 60% از واحدهاي مسكوني كل كشور داراي عمر بيش از 20 سال و 85 % فاقد سازه هاي بادوام !
احتمال وقوع زلزله 7 ريشتري تا 10 سال آينده درتهران حدود 70% است !
از مجموع آمار تلفات انساني درقرن گذشته (سهم ايران = 8% كل تلفات جهاني ) درايران بالغ بر 80% اختصاص به تلفات زلزله دارد !
باتوجه به اينكه وضعيت ساخت وساز ، يكي از مهمترين ابزار سنجش توسعه يافتگي دركشورها محسوب ميشود ودر كشورهاي پيشرفته عمر مفيد ساختمان ها 100+ است ولي درايران عمر مفيد ساختمان ها 30- سال است!
ايران درمصرف آهن جزو كشورهاي پر مصرف كننده جهان به شمار مي رود ، اين درحالي است كه آهن با بهاي گزاف عرضه ميشود !
ايران از لحاظ مصرف سرانه سيمان دررديف بيستم جهان قرار دارد وميزان استفاده از اين مصالح ارزان ومقاوم درساختمان ها ناچيز است درحالي كه سيمان به اندازه كافي دركشور وجود دارد !
علل اين نقصان بزرگ را بايستي دركيفيت پايين مصالح ساختماني ، روش هاي سنتي وغيرعلمي طراحي واجرايي ، به كارگيري نيروي غير ماهر وبالاخره ضعف كنترل ونظارت مقامات مسئول جستجو كنيم .
دراين مقاله صرفاً به مسئله كيفيت مصالح ساختماني پرداخته وسعي شده با استدالات فني ، مصالح نوين مناسب ساخت وساز باتوجه وتكيه به منابع داخلي ومحدوديت هاي خاص مثل : قرارداشتن ايران دركمربند جهاني زلزله دركنار رعايت وحفظ فاكتور هاي زيست محيطي بررسي شوند كه البته منظور از عبارت " ساخت وساز " دراين مقاله معناي عام آن نيست وصرفاً توجه به ساختمان هاي مسكوني ، اداري ، تجاري ورفاهي ميباشد وپروژه هاي بزرگ عمراني وابنيه زيربنايي مدنظر نبوده است .
" سهولت ، ايمني وصرفه اقتصادي " درانتخاب مصالح ساختماني
اين فاكتورهاي 3 گانه درصنعت ساخت وساز همواره ازگذشته تابحال بادرجه اهميت بالا مدنظر سازندگان واستفاده كنندگان مصالح ساختماني بوده اند .
فوريت وسهولت بيشتر درعمليات اجرايي وكاهش زمان ساخت ازعوامل مهم به شمار مي روند بطوري كه اخيراً دركشورهايي مانند : استراليا وكانادا با استفاده از بلوك هاي سبك وباحداقل مصرف فولاد درعرض فقط چند روز ساختمان هاي 2 الي 4 طبقه ساخته مي شوند.
كلمه ايمني همواره بامفهوم استحكام همراه است كه خيلي دور از واقعيت نيست وبه جرأت مي توان گفت مقاوم سازي ازمهمترين فاكتورهاي صنعت ساختمان بشمار مي آيد ، ولي متاسفانه درگذشته توجه زياد به مقاوم سازي ، باعث سنگين سازي شده كه خود از علل كاهش ايمني درزمان بروز حوادث ميشود. خوشبختانه با پيشرفت تكنولوژي و همراه با كاهش وزن مصالح ساختماني ايمن سازي نيز مورد توجه جدي واقع شده ، بطوري كه دركشور زلزله خيز ژاپن با استفاده از فنآوري جديد سبك سازي و مقاوم سازي هنگام زمين لرزه هاي مهيب ،با كمترين خسارات ممكن جاني ومالي روبرو ميشوند. امروزه در دنيا ، مسئولان ذيربط اين صنعت با وضع آئين نامه هاي استاندارد و قوانين لازم ، انجام
آموزش هاي خاص معماران ومهندسان ساختمان وآموزش هاي همگاني ، توجه خاص به اين صنعت مادر ومهم داشته اند كه لازم است درايران نيز اين برنامه ها عملي ورعايت آئين نامه وقوانين اجباري شود و بخصوص جهت عدم رعايت آنها قوانين انضباطي و تنبيهي سختي وضع شود تاپيش ازاين شاهد تلفات جاني ومالي نباشيم .
نظر شمارا به سطور اول قديمي ترين آئين نامه ساختماني درجهان يعني آئين نامه ساختماني حمورابي (پادشاه بابل حدود 1750 سال قبل ازميلاد ) جلب مي كنم :
"هرگاه معماري خانه اي براي شخصي بسازد وساختمان آنرا محكم بنا ننمايد بطوري كه خانه خراب گردد ومنجر به مرگ صاحبخانه گردد ، آن معمار را مي بايستي اعدام نمود . هرگاه اين امر منجر به مرگ فرزند صاحبخانه گردد فرزندان آن معمار را بايستي اعدام نمود !.... "
واما صرفه اقتصادي ، نيز فاكتور مهمي است كه نقش بسزايي درارتباط تنگاتنگ باديگر فاكتورهاي سهولت وايمني دراين صنعت داشته بطوريكه همراه باتكنولوژي مدرن و با استفاده ازمصالح و روش هاي مناسب ميتوان قيمت تمام شده رابه حداقل رساند بشرطي كه ايمني تحت تاثير قرار نگيرد و ساختمان اين كالاي گران رابه كالاي ارزان وفراوان تبديل تا همگان با رضايت ودررفاه كامل ازآن استفاده نمايند.
گفتني است كه صنعت ساختمان درزمان رونقش به لحاظ ارتباط با ديگر صنايع باعث فعاليت واشتغال حدود 40 صنعت مختلف را فراهم مي آورد مثل صنايع : فولاد ، سيمان ، شيشه ، انرژي ، حمل ونقل وغيره . دراين رابطه وبراي هريك از اين صنايع نكات مرتبط وفراوان وقابل بحثي وجود دارد كه امكان پرداختن به همه آنها دراين مقاله ميسر نيست وصرفاً دراينجا به شناخت وكاربرد مصالح ساختماني نوين ومقايسه آنها بامصالح سنتي درچهارچوب فاكتورهاي : سهولت ، ايمني وصرفه اقتصادي مي پردازيم .
مصالح ساختماني سنتي ونوين
همانطور كه ذكرشد انسان ازديرباز از سنگ ، خاك ( آجر ، سفال ) وچوب بعنوان مصالح ساختماني سنتي و ارزان بطور وسيعي استفاده كرده ودرحال حاضر نيز اين صنعت دردنيا از اين مصالح بصورت اصولي وبا انجام فرآوري هاي لازم همراه بارعايت اصول حفظ محيط زيست استفاده مي نمايد . متاسفانه معادن خاك رس وجنگل ها (منابع توليد چوب ) درجهان محدود مي باشند و استفاده بي رويه از آنها باعث تخريب محيط زيست كه عواقب خطرناكي در پي دارد ، خواهد شد.
خوشبختانه از زمان ورود فولاد وسيمان به صنعت ساختمان از قرن گذشته تا بحال ، بشر شاهد تحولات عظيمي درزمينه ساخت وسازهاي زيربنايي واسكاني بوده است . متاسفانه درايران اين اتفاق چشمگير
نبوده وتابحال نتوانسته ايم از اين دوعنصر دركنار مصالح سنتي بطور مناسبي جهت ساختمان سازي استفاده كنيم و در نيم قرن اخير شاهد تلفات جاني ومالي فراواني بوده ايم .
خوشبختانه درچندسال اخير وبخصوص پس از فاجعه غم انگيز زلزله بم ، باتوجه به قرارداشتن ايران روي كمربند زلزله جهاني ، مسئولان ذيربط را بفكر تغيير اين وضعيت واداشته كه ويرايش و تدوين جديد آئين نامه 2800 زلزله از جمله آنهاست ولي بطورجدي نياز به قوانين مناسب تري داريم .
مهمترين مسئله اي كه بايستي به آن توجه شود اجباري شدن استفاده از مصالح سبك بجاي مصالح غير ايمن سنتي ميباشد كه اميد است طراحان ومهندسان متعهد كشورمان همانطور كه درديگر صنايع ثابت كرده اند ميتوانند سرآمد باشند استفاده عملي ازاين مصالح را رايج وهمگاني نمايند. ساخت وساز مسكن به روش سنتي دردهه هاي اخير واقعاً جوابگوي رشد فزآينده جمعيت دركشور نبوده است .
يكي از بزرگترين معضل هاي صنعت ساختمان سازي در ايران استفاده نابجا از خاك ( يا به عبارت درست تر طلاي قرمز ) و تبديل آن بصورت سنتي و ماشيني به‌آجر و سفال مي باشد كه گناهي نابخشودني است وجداً دولت بايستي بسرعت تمام كارگاهها وكارخانه هاي توليد آجر وسفال راتعطيل نموده وكمك نمايد اين واحدها خط توليد خود را به توليد مصالح سبك سيماني وغيره تغيير دهند تا خاك اين عنصر گرانبها ومقدس را به لحاظ حفاظت محيط زيست ومنبع تغذيه آيندگان حفظ نموده وبيش از اين شاهد تخريب زمينهاي كشاورزي بخاطر برداشت خاك آنها جهت تهيه آجر وسفال كه چه هنگام توليد وچه هنگام كاربرد واستفاده در امر ساخت وساز ، باعث اتلاف بي رويه انرژي ميشود ، نباشيم . امروزه واقعاً بايستي درك كنيم كه ديگر دوران انرژي ارزان به پايان رسيده است . شعار " خاك را به هنر كيميا كنيم " صرفاً به معني تبديل خاك به آجر وسفال وكاشي وسراميك نيست ، بايد از هرگرم اين خاك گرانبها با كمك فكر وهنر ايراني فرآورده هاي ضروري توليد كنيم ونه فقط آجر وسفال وكاشي وسراميك !
فاكتورهاي مهم وقابل توجه درتغيير مصالح سنتي به مصالح مدرن سبك
همانطور كه ذكر شد مسئولان ودست اندركاران اين صنعت بايستي بسرعت آئين نامه هاي اصولي وعملي درخصوص استفاده از مصالح سبك وايمن باتوجه به وضعيت اقليمي كشورمان وضع نموده وهمچنين دانشكده هاي عمران ، واحدي درسي جهت آموزش دانشجويان دراين خصوص داير نمايند كه عمده مباحث وفاكتورهايي كه دراين راستا مي توانند مورد توجه قرار گيرند بشرح زير ميباشند :
شناخت مصالح نوين وسبك جهت اجراي انواع سازه ها وساختمان ها مطابق با وضعيت اقليمي كشور .
بررسي عملكرد ساختمان هاي سبك دربرابر زلزله وديگر حوادث طبيعي .
تاثير استفاده از مصالح سبك درمديريت بعد از بحران هاي ناخواسته .
1. بررسي امكان استفاده از مصالح سبك درتلفيق با مصالح بومي وسنتي .
2. بررسي تلفيق معماري ايراني اسلامي ومدرن بااستفاده از ساختار سبك .
3. يافتن روش هاي مدرن ومناسب جهت توليد انبوه ساختمان هاي سبك .
4. برسي تاثير سبك سازي در بهينه سازي سوخت وبطور كلي دراقتصاد ساختمان .
5. طرز آگاهي دادن به مردم درخصوص مزاياي استفاده از مصالح سبك .
6. توجيه اقتصادي مزاياي مصالح سبك درچهار چوب سهولت ، ايمني وصرفه اقتصادي .
مصالح وسيستم هاي سبك ساختمان كدامند ؟
هرچند كه استفاده از مصالح سبك ساختماني درقرن اخير درجهان متداول شده ولي پيشينه آن به قرن دوم ميلادي كه رومي ها درساخت گنبد معبد پانتئون از دانه هاي سبك سنگ پا ( پوميس ) استفاده كردند برمي گردد .
بدنبال كشف سيمان واستفاده وسيع از آن درصنعت ساختمان ، استفاده از بتن سبك عملاً از 1923 توسط سوئد، آمريكا ، هلند وآلمان متداول شد .
وزن يك متر مكعب بتن درحالت معمولي بين 2200 الي 2400 كيلوگرم مي باشد درحالي كه بتن سبك مي تواند وزن فضاي بين 300 الي 1600 كيلوگرم درمتر مكعب داشته باشد . همراه با كم شدن وزن دربتن سبك خواص برتر ديگري نيز همراه مي شود كه به لحاظ سهولت اجرا ، ايمني وصرفه اقتصادي بسيار مهم مي باشند . از بتن سبك بيشتر بصورت بلوك وپانل پيش ساخته ويا بتن درجا جهت كف وشيب بندي استفاده مي شود .
درسال هاي اخير سيستم هاي ديگري مثل ساخت وساز خشك و پانل هاي سه بعدي دراين زمينه ابداع ومورد استفاده قرار گرفته اند كه به لحاظ كاهش مصرف سيمان وفولاد به همراه ديگر مزاياي مطلوب مورد توجه مهندسان وعموم قرار كرفته اند. دراينجا بصورت كاملاً خلاصه نگاهي به روش هاي موجود درخصوص انواع سازه هاي سبك انداخته ودرپايان مزاياي استفاده از آنها رادر صنعت ساختمان بررسي مي كنيم :
1- بتن هاي سبك هوادار
باافزايش درصد هواي موجود دربتن از طريق اضافه نمودن مواد شيميايي هوازا به مخلوط بتن مي توان وزن بتن راكاهش داد . بتن هاي موسوم به فوم بتن ( بتن كفي ) وگازي دراين گروه قرار دارند :
الف - بتن سبك كفي ( فوم بتن سبك )
بتن كفي سالهاست كه درسراسر جهان با موفقيت درساختمان سازي بصورت بلوك ، قطعات پيش ساخته وبتن درجا در انواع پروژه هاي عمراني مورد استفاده بوده است.خوشبختانه در ايران درحال حاضر كليه امكانات توليد فوم بتن سبك به لحاظ ادوات و مايع فوم ( ماده كف زا جهت توليد حباب هاي هوا ) با قيمت مناسب وجود دارد. دراين روش بااستفاده از كف حاصل از مايع فوم كه درفوم ژنراتور توليد شده وملات سيمان وماسه بادي دريك ميكسر مخصوص پس از اختلاط ، درحداقل زمان ، بتن سبك توليد مي شود . اين سيستم يكي از بهترين روش هاي توليد بتن سبك مي باشد كه بايستي توجه بيشتري از طرف دولت ودست اندركارن ساختمان در بخش خصوصي بدان معطوف گردد چون سرعت عمل ، كيفيت مناسب وصرفه اقتصادي بالا از خصوصيات ويژه اين روش توليد مي باشد .
ب- بتن سبك گازي
اين بتن با استفاده از ايجاد گاز دربتن باروش هاي شيميايي دراتوكلاو متورم وسبك مي گردد كه قطعات بزرگ پس از سرد شدن به اندازه هاي دلخواه قابل برش مي باشند . از مواد شيميايي مورد استفاده دراين سيستم مي توا ن از پودر آلومينيوم ، كاربيد كلسيم ويا كلروكلسيم درمجاورت سيمان ، گچ ، آهك ، سيليس ، ميكروسيليس و غيره نام برد .اخيراً درايران كارشناسان ساختمان با كمك تكنولوژي روسيه بتن گازي بدون استفاده از اتوكلاو توليد نموده اند كه به لحاظ قيمت تمام شده وكارآرايي بالا جهت توليد پانل وبلوك هاي سبك از روش هاي مناسب محسوب مي شود.
2 - بتن سبك بااستفاده از دانه هاي سبك معدني يا صنعتي
اين نوع بتن بااستفاده از پوكه هاي معدني ( مثل سنگ هاي آتش فشاني ، سنگ پا ، پوميس ،ورميكوليت وغيره ) وصنعتي ( مثل سيليس منبسط شده ، خاك رس منبسط شده مثل ليكا ، دانه هاي پلي استايرن وغيره ) درملات هاي سيماني حاوي سيليس ، ميكروسيليس و مواد شيميايي مخصوص در قالب هاي معمولي ويا باكمك ماشين هاي مخصوص توليد بلوك وپانل ( مثل دستگاه تخم كن) ساخته مي شود . اين روش به لحاظ سهولت زياد دراجرا ( بدون نياز به ادوات زياد وگران قيمت ) از روش هاي مناسب محسوب بطوري كه به راحتي مي توان آنرا جايگزين توليد آجر ، سفال وموزائيك هاي سنگين جهت كف سازي نمود . قابل ذكر است چون در ساخت دانه هاي سبك ليكا از خاك رس مرغوب استفاده ميشود لذا بهره گيري از اين دانه ها جهت توليد قطعات سبك به هيچ وجه توصيه نمي شود زيرا باعث تخريب محيط زيست ميگردد ، ضمنا قطعات توليدي به لحاظ وزن و جذب آب بالا از كيفيت مطلوبي برخوردار نيستند.
3- سيستم هاي جديد پيش ساخته سبك
به غير از بلوك وپانل هاي سبك بتني قابل توليد به روش هاي بالا ، سيستم هاي جديد ساخت وساز خشك وپانل هاي سه بعدي كه به تازگي درصنعت ساختمان متداول شده اند به لحاظ سرعت بالا درانبوه سازي وكاهش ضايعات ساختماني ، مورد توجه جدي واقع شده اند . دراكثر اين روش ها از ورق هاي كاملاً عايق پلي استايرن كند سوز وشبكه هاي فلزي به همراه اجراي بتن پاشي جهت توليد پانل هاي ديواري وسقفي باربر وغير باربر باطول وعرض زياد استفاده مي شود . دربرخي از اين سيستم ها بجاي ملات پاشي از تخته هاي پيش ساخته غير آزبستي بهره مي گيرند . از مزاياي ويژه اين سيستم ها وروش ها امكان اجراي ساختمان هاي تا 4 طبقه بدون استفاده از اسكلت فلزي مي باشد . مركز تحقيقات ساختمان و مسكن ، اخيراً باتدوين آئين نامه اي ويژه ، اجراي ساختمان سازي با استفاده از اين سيستم ( صفحات ساندويچي سه بعدي ) تا دو طبقه بدون اسكلت فلزي را باشرايطي خاص مجاز اعلام نموده است . قيمت تمام شده اين سيستم سبك سازي درحال حاضر نسبت به ديگر روش هاي توليد بلوك وپانل هنوز بالاست ولي نسبت به استفاده از آجر وسفال از مزاياي بيشماري برخوردار وجايگزين خوبي مي تواند باشد .
مزاياي ويژه استفاده از قطعات ، اندودها وسيستم هاي سبك درصنعت ساختمان با توجه به فاكتورهاي سهولت ، ايمني وصرفه اقتصادي
دراين بخش برخي از مزاياي ويژه انوع قطعات بتن سبك مثل بلوك وپانل ، اندودهاي سبك ساختماني وانواع سيستم هاي ساخت وساز به لحاظ نحوه توليد ، حمل ونقل ، نصب ، ساخت ، نگهداري ، استهلاك ، ايمني ، مقاومت ودوام ، انعطاف پذيري دربرابر عوامل جوي ، نقش ويژه درزمان تخريب قهري ، مصرف انرژي ، محيط زيست ودرنهايت صرفه اقتصادي بصورت اختصار ( تيتر وار )بيان مي گردند . درقسمت دوم مقاله كليه اين موارد با استناد به استاندارد ها ، آئين نامه ها ، آمار وارقام فني وجداول مهندسي بصورت مبسوط مقايسه ، بررسي واثبات خواهند شد :
وزن مخصوص كم بامقاومت فشاري مطلوب
سهولت مناسب وهزينه پايين هنگام حمل ونقل ونصب
بهينه سازي مصرف سوخت هنگام توليد ، نصب وبهره برداري
كاهش حجم خاكبرداري وبتن مصرفي درفونداسيون
كاهش جدي وزن اسكلت ، سازه وبار مرده
امكان توليد قطعات پيش ساخته دركارگاه وكارخانه ومحل پروژه
امكان استفاده از بتن سبك درساختان سازي برروي زمين هاي بامقاومت كم
خاصيت جذب ودفع آب مطلوب
2. انقباض مطلوب ناشي از خشك شدن
مقاومت عالي دربرابر يخ زدگي وفرسايش زودرس
خاصيت بالاي عايق صوت به لحاظ عامل رفاهي در مقابل صداهاي ناهنجار
خاصيت فوق العاده عايق بودن درمقابل گرما وسرما
كاهش حجم وسايل برودتي وحرارتي
مقاومت عالي در برابر آتش
كاهش ضخامت اندودكاري به حداقل ممكن
قابليت برش وميخ پذيري آسان
سهولت عمليات سيم كشي ولوله گذاري
كاهش افت انرژي درلوله هاي تاسيسات
افزايش موثر فضاي مفيد داخل بنا
رنگ پذيري واندود پذير بودن سطوح بتن سبك باانواع پلاسترهاي معمول
همخواني وسازگاري بامحيط زيست وعدم ايجاد آلودگي
ايجاد حداقل ضايعات ونخاله ساختماني و امكان استفاده مجدد از ضايعات
امكان استفاده از نيروي كارگر ساده وغير ماهر
عدم نياز به سرمايه گذاري سنگين درتوليد قطعات وسيستم هاي سبك
تكميل سريعتر پروژه هاي انبوه سازي وكاهش هزينه هاي دستمزد
خستگي كمتر نيروي كار وكاهش سوانح كارگري وكارگاهي
كاهش هزينه هاي تعميرات وتغييرات لازم هنگام ساخت وبهره برداري
كاهش قيمت تمام شده ساختمان تامرحله سفت كاري
و اما در پايان باز هم‌آرزو مي كنيم واميدواريم كه درآينده اي هر چه نزديكتر بتوانيم با همت عالي ، تحولي بزرگ درصنعت بسيار مهم ساختمان سازي بوجود آورده وضمن صرفه جويي درسرمايه وزمان ، ميهن خويش را آباد كنيم .
براي مقابله با زلزله چگونه بسازيم : زلزله در كشورهاي پيشرفته خصوصا درزمينه ساختمان كه درگيري نزديكي هم با زلزله دارند ، همچون ژاپن و امريكا تقريبا مهار شده است ، آنان توانسته اند با بهينه سازي ساختمانهايشان و رعايت اصول ايمني در ساخت و نظارت بر اجرا به نقطه اي برسند كه بگويند در كشور ما زلزله بلا نيست ، بنابراين در ابتدا به شما پيشنهاد مي كنيم در بخش «چگونه بسازيم» سايت با اصول اوليه محاسبات، طراحي ، ساخت و چگونگي نظارت ويژه برمراحل فوق آشنا شويد تا اگر در حال ساخت خانه اي براي خود هستيد آنگونه بسازيد كه پس از زلزله باز در منزل خود در كنار خانواده محترمتان صحيح و سالم باشيد .
چگونه آنچه ساخته ايم را ايمن سازي كنيم
الف - ايمن سازي سازه و بنا
ايمنسازي يعني مشخص نمودن نقاط ضعف يك ساختمان در طراحي واجرا و رفع آن اين كار با توجهبه پيچيدگي و تخصصي بودن آن بايد توسط نيروهايي كه داراي تخصص ويژه زلزله هستندانجام بگيرد.
ممكن است شما اكنون در ساختماني زندگي ميكنيد كه به تازگي به پايان رسيده و يا چند سالي از ساخت آن گذشته باشد ، براي چنين ساختمانهايي ميتوانيد از تخصصهاي گروه ايمن سازي بهره ببريد ، كارشناسان اين رشته قادرند پس از بازديد از ساختمان براي ايمن سازي منازل شما طرحهاي مربوطه را ارائه كنند . براي آشنايي با نحوه عملكرد اين گروه به بخش ايمن سازي سايت مراجعه كنيد .
ب - ايمن سازي دكوراسيون و لوازم داخلي منزل
در صورتي كه منزل شما در برابر زلزله دوام بياورد ، ممكن است لوازم و دكوراسيون منزل موجب صدمه به اعضاء خانواده شما گردد پس ايمن سازي در داخل منزل را به همان اندازه ساخت جدي بگيريد !
1- تمام تابلو ها را به ديوار مهار کنيد و از نصب تابلو بالاي مکان خواب خود و فرزندانتان خوداري کنيد
۲- کتابخانه . کمد لباس . ساعت ديواري ، کامپيوتر و هر چيزي که با سقوط آن موجب صدمه زدن به کودکتان ميگردد را مهار و از مکان خواب او دور کنيد
۳- تخت خواب را در کنار پنچره خصوصا پنجره هاي بدون پرده هاي کلفت قرار ندهيد، شيشه هاي شكسته ميتواند صدمات جبران ناپذيري به خانواده شما وارد كند ، فراموش نكنيد كه مشكلات زلزله با پايان حركت زمين ، تازه آغاز مي گردد .
4- ميز توالت همسرتان را در مسير خروج از اطاق خواب قرار ندهيد .
5- نحوه قطع جريانهاي آب و برق و شوفاژ و گاز را به اعضاي خانواده آموزش دهيد تا درصورت عدم حضور شما هم بتوانند اقدامات لازم را انجام دهند .
6- پساز پايان زلزله به دقت شير هاي اصلي گاز را قطع كرده و بسيار دقت كنيد كه موجب آتشسوزي نگرديد ، يك جرقه مي تواند خطر ساز باشد ، روشن كردن چراغ اطاق يا يك روشنكردن يك كبريت براي روشنايي ميتواند خسارت جبران ناپذيري را در پي داشته باشد ، درصورت روبرو شدن با آتش سوزي فراموش نكنيد كه به همان اندازه كه خود آتش ميتواندخطرناك باشد دود نيز ميتواند موجب خفگي شما گردد . در صورتي كه با دود ناشي از آتشسوزي روبرو شديد تا ميتوانيد در سطوح پايين زمين حركت كنيد تا كمتر مواد سمي رااستنشاق كنيد .
7- اگر در منزل آبگرمكن داريد آنرا حتما به ديوار مهار كنيد، سوختگي كم از آوار نيست .
مقاوم سازي ساختمان ها در ايران
شايد يكي از عللي كه باعث گسترش علم مهندسي عمران در گرايش عمران گشته است علاوه بر افزايش جمعيت كه تقاضا براي مسكن را افزايش داده است مقاوم سازي ساختمان در برابر عوامل تخريبي طبيعي مانند زلزله است.چرا كه ساختمانهايي كه بدون در نظر گرفتن ضوابط دقيق مهندسي روز وحتي بناهاي سنتي كه با خشت و گل و چوب و سنگ و
ساخته مي شوند دچار مشكل نمي شوند مگر آنكه روزي زلزله بيايد اما با توجه به گسترش اين علم در سطح دنيا و استفاده سيستم آموزشي دانشگاههاي ايران در بالاترين سطح و تربيت نيروهاي متخصص در مقطع دكترا چرا هنوز براي اين مهم فكري نشده است (با توجه به اينكه غالب نقاط ايران از استعداد زلزله خيزي برخوردار است) و هر از چند گاهي زلزله بايد تعدادي زيادي از برادران و خواهران ما را از ما جدا كند و تمام ارگانهاي كشور بسيج شوند تا فقط به امداد بخش كو چكي از خسارت ديدگان به صورت مقطعي بپردازند.
آيا زمان آن نرسيده تا فكري براي اين امر شود و از وارد شدن اين همه خسارات مالي و جاني جلو گيري شود؟
بررسي برخي علل وارد شدن خسارتهاي سنگين زلزله
۱-مسئولين
۲-مردم
۱-مسئولين
شايد عمده مسئوليت اتفاق افتادن اين فجايع مسولين ذيربط و دست اندركاران مربوطه مانند سازمان مسكن وشهرسازي و
مي باشد
برخي از علل عبارتند از:
۱-عدم وجود نظارت قوي بر ساختمان سازي در كشور
متاسفانه سيستم قوي نظارتي در بخش ساختمان سازماندهي نشده است.(لازم به ذكر است برخي كشورها داراي پليس ساختمان هستند كه با قاطعيت در اين زمينه فعاليت مي كنند)به عنوان مثال اگر از ساختمانهاي خشتي و ساختمانهايي كه به هر دليل بدون ضوابط مهندسي طراحي و ساخته شده اند انتظار مقاومت نداشتيم آيا انتظار زيادي است كه ساختمانهاي دولتي كه با صرف هزينه هاي كلان از بيت المال مسليمن و عمدتا زير نظر سازمان مسكن و شهر سازي ساخته شده است نيز مانند ساختمانهاي خشتي از بين روند.(تخريب ساختمان بانك ملت كه در سال ۱۳۸۱ ساخته شده و يا ساير ساختمانهاي دولتي دليلي بر اين مدعا است)
۲-بالا بودن هزينه و ناياب بودن مصالح اوليه واستاندارد ساختمان سازي مانند سيمان ،تير آهن ،آرماتور و
.و دخالت دلالها در اين زمينه هر چند كه برخي مسئولين (وزير مسكن و شهر سازي )عدم رعايت ضوابط مهندسي مانند شناژ را علت تخريب برخي منازل اعلام كرده اند.واين حرف از جهتي گزافه نيست ؟!!
اما آقاي وزير وساير مسولين محترم آيا مردم با خود و خانواده خود دشمني دارند كه به اين ضوابط دقت نكنند ويا از يك سو به علت ضعف بنيه اقتصادي و از سوي ديگر دخالت دلالها كه اجناسي همچون سيمان و
را با قيمت دولتي دريافت كرده و با قيمت بازار آزاد (بازار آزاد كاذبي كه خود مسبب ايجاد آن هستند) در اختيار مردم قرار مي دهند و مردم نيز براي اينكه آلونكي هر چند غير مستحكم براي خود و خانواده خود بسازند مجبور به عدم رعايت ضوابط مهندسي مي شوند.
۳-عدم برخورد قاطع و قضايي با متخلفين امر ساختمان سازي:
متاسفانه كمتر شنيده يا ديده ايم كه با اشخاصي كه با قصد كسب منفعت و بدون توجه به ضوابط مهندسي اقدام به ساختمان سازي مي كنند برخورد شود هر چند كه آقاي ستاري اعلام كرد كه اين گونه اشخاص شناسايي و مورد پيگرد قرار خواهند گرفت ولي با توجه به سابقه مبارزه با مفاسد اقتصادي كه هر چند با پيگيري مسئولين دلسوز ولي با كارشكني متنفذين و
همراه بود و در اين راه در مقابل قوه قضاييه اقدام به برپايي جنگ رواني و متهم به سياسي كاري و جناحي عمل كردند و حتما با گام برداشتن مسولين قوه قضاييه در راه مجددا به جناحي بودن متهم ميشوند.
حداقل اگر آقازاده ها اجازه دهند عليه معماران واشخاصي كه ارگ بم را ۲۰۰۰ سال پيش بدون رعايت ضوابط مهندسي و رعايت آيين نامه ۲۸۰۰ كه در سال ۱۳۷۸ به تصويب رسيده ،ساخته اند وباعث مرگ چند نفر شده اند اعلام جرم و آنها را جهت پاره اي توضيحات به محاكم قضايي فراخوانده شوند.!
از ديگر علل مي توان به اين موارد اشاره كرد.
۴-عدم تلاش جدي در راستاي بالا بردن فرهنگ مقاوم سازي ساختمان در ميان مردم
۵-عدم حمايت از مردم بخصوص قشر مستضف جامعه در جهت مقام سازي ساختمان
۶-عدم تربيت نيروهاي متخصص و كادر فني قوي در رشته هاي مختلف ساختمان سازي مانند جوشكار و
.
۷-توجه بيشتر به بعد كمي كار بجاي بعد كيفي كار
۲-مردم
هر چند كه بار عمده مسئوليت اين امر بر دوش مسئولين است و به اين امر در مرحله قبلي پرداخته شد اما نبايد همه مسوليتها را متوجه مسولين كرد و خود ما مردم نيز خواسته يا ناخواسته در اين امر مقصريم.
فرهنگ واكسيناسيون به خوبي در بين ما جا افتاده است و در اين زمينه هميشه پيش قدم هستيم ولي فرهنگ ايمن سازي ساختمان و گوش كردن به نصايح متخصصين اين امر هنوز در بين مردم ما جا نيفتاده است اكثرمهندسين عمران با دلسوزي تمام و احساس مسئوليت ساعنها وقت خود را براي طراحي ساختمان با استفاده از جديدترين اصول و نرم افزارهاي كامپيوتري و
صرف مي كنند ولي در عمل، مردم و كساني كه مسئول ساختن ساختمان هستند توجهي به اين امر نمي كنند.استفاده از شناژ و
.را امري مهم تلقي نكرده و يا به بهانه هزينه آن از آن طفره مي روند هر چند كه استدلال انان در مورد هزينه شايد درست باشد كه در بخش قبلي به آن اشاره شد ولي بسياري از كساني نيز كه توانايي اين كار را دارند نيز به امر توجه نمي كنند حاضرند مبالغ زيادي براي نما و زيبا سازي ساختمان بپردازند ولي براي استحكام ساختمان به هر دليل اهميت قائل نمي شوند
رعايت ضوابط ديوار نسبي در ساختمانهاي با مصالح بنايي (طبق آيين نامه ۲۸۰۰ براي استحكام ساختمان در برابر زلزله براي نسبت سطح ديوارها به سطح كل پلان در شرايط مختلف ضرايبي مانند ۶درصد و۴درصد و
بيان شده)نياز به صرف هزينه چندان زيادي نمي باشد ولي برخي بدون توجه به اين مهم بدون توجه به تذكرات متخصصين ضخامت ديوارهاي مثلا ۳۰ سانتي را به ۲۰ويا حتي ۱۰ سانتي متري كاهش مي دهند و صدها مورد ديگر.
با اميد اينكه مردم ومسئولين دست در دست هم دهند تا از بروز فجايعي همچون زلزله بم در آينده جلوگيري شود.
ضوابط ایمنی عبور و مرور بهنگام عملیات ساختمانی
1- قبل از شروع عملیات ساختمانی باید مجوزهای لازم بمنظور اجرای عملیات ساختمانی ، انبار كردن مصالح و …. در پیاده روها و خیابانها و سایر فضاهای عمومی و استفاده از تسهیلات عمومی از مراجع ذیصلاح اخذ شود.
2- مسدود یا محدود كردن پیاده روها و خیابانها و سایر فضاهای عمومی برای انجام عملیات ساختمانی ( دپوی مصالح یا نخاله ساختمانی یا قرار دادن ماشین آلات ساختمانی و … ) ممنوع بوده و در صورت ضرورت باید مجوزهای لازم از مراجع ذیصلاح اخذ شده باشد و در اینحالت رعایت مفاد بندهای بعدی ضروری است .
3- وسایل ، تجهیزات و مصالح ساختمانی باید در محلی قرار داده شوند كه حوادث برای عابرین و وسایط نقلیه بوجود نیامد و وسایل و مصالح فوق بوسیله احداث دیوارچوبی به ارتفاع 2 متر و رنگ زرد و علایم هشدار دهنده وچراغهای چشمك زن ایمن سازی گردد.
4- در مواردی كه نیاز به تخلیه مصالح ساختمانی د رمعابر عمومی یا مجاور آن باشد ، باید مراقبت كافی بمنظور جلوگیری از لغزش یا فرو ریختن ( ریزش ) احتمالی آنها بعمل اید.
5- در مواردیكه پایه های داربست در معابر عمومی قرار میگیرد باید با استفاده از وسایل موثر از جابجا شدن حركت پایه های آن جلوگیری شود و عبور عابرین پیاده از زیر داربست منع گردد .
6- هنگامیكه بر اثر عملیات ساختمانی خطری متوجه تردد عابرین یا اتومبیلها باشد ، باید با كسب نظر از مراجع ذیصلاح یك یا چند مورد از موارد ایمنی زیر بكار گرفته شود :
الف ) نصب چراغهای چشمك زن در فاصله مناسب از محوطه خطر.
ب) نصب علایم ایمنی و هشدار دهنده و وسایل كنترل مسیر .
ج) ایجاد سازه های حفاظتی بشرح بندهای 13و14و15
7- در صورتیكه عملیات ساختمانی برای بناهای بیشتر از دو طبقه و یا ارتفاع بیش از 8 متر صورت گیرد باید یك راهرو سرپوشیده موقتی ( بشرح بند 13) در راه عبور عمومی در طول ساختمان ایجاد شود برای ساختمانهای دو طبقه و كمتر درصورتیكه هیچگونه مشكلی برای عابرین پیاده ایجاد نكنند( پیاده رو را نبندند) نصب دیوار تخته ای یافنس Fence ( تورسیمی ترجیحاً توری مرغی ) بارتفاع دو متر كفایت می كند .
8- ضمن كسب مجوز لازم جهت حفاری در عرض پیاده رو یا سواره رو ،بر روی محلهای حفاری در معابر عمومی باید یك پل موقت عبور عابرین پیاده با مقاومت كافی با عرض حداقل یكمتر یاعرض پیاده رو ایجاد شود . در صورتیكه حفاری در خیابان صورت گیرد باید موقتاً پلی با مقاومت كافی و باعرض مناسب جهت عبوراتومبیل ایجاد شود. ضمناًدر حین عملیات حفاری چنانچه به تاسیسات شركتها و سازمانها دیگر و نیز تاسیسات شهرداری خسارتی وارد اید مالك بلافاصله باید موارد را به ارگان ذیربط اطلاع داده و جبران خسارت وارده بعهده وی خواهد بود.
9- در مواردیكه حفاری در زیر پیاده روها ضروری باشد باید قبلاً شمعهای لازم كه قادر به تحمل فشار حداقل 600 كیلوگرم بر مترمربع باشد در زیر آن قرار گیرد .
10- شبها كلیه پیاده روها و معابر باید باندازه كافی روشن باشد و برای ایمنی عابرین پیاده چراغهای احتیاط در اطراف محوطه كار نصب گردد.
11- باید از عبور و مرور اشخاص متفرقه در قسمتهایی كه بیل مكانیكی یا انواع جرثقیل و سایر وسایل مشابه كار می كنند جلوگیری بعمل اید مگرآنكه اطراف این وسایل باحفاظها و موانع و سرپوشها لازم محفوظ شده باشد .
12- قراردادن بشكه و دیگهای پخت قیر و آسفالت در معابر عمومی ( پیاده رو و خیابان و … ) ممنوع است .
13- برای جلوگیری از خطرات ناشی از پرتاب شدن مصالح و وسایل و تجهیزات ساختمانی در پیاده رو و سایر معابر عمومی و پیرو بند 7 این آئین نامه ، باید سازه ای حفاظتی و موقتی بصورت راهرو سرپوشیده ایجاد شود .
1-13- ارتفاع راهروی سرپوشیده نباید كمتر از 5/2 مترو عرض آن نباید كمتر از 5/1 متر یاهم عرض پیاده رو موجود باشد.
2-13- راهرو باید فاقد هر گونه مانع و دارای روشنایی لازم طبیعی یا مصنوعی دایم باشد .
3-13- سقف راهرو باید توانایی تحمل كلیه بارهای احتمالی وارده و حداقل فشار 700 كیلوگرم بر مترمربع را داشته باشد.
4-13- سقف راهرو باید از الوار به ضخامت مناسب طوری ساخته شود كه از زیرش آب و مصالح بداخل آن جلوگیری بعمل اید.
5-13- اطراف بیرونی سقف راهرو باید دارای حفاظ كاملی از چوب یا توری فلزی مقاوم بارتفاع حداقل 2 متر باشد. زوایه این حفاظ را نسبت به كف میتوان حداكثر 45 درجه بطرف خارج اختیار كرد ( با توجه به افزایش ارتفاع ساختمان تا سقف 6 متر افزایش خواهد داشت ).
14- یكی دیگر از راههای جلوگیری از آسیب ناشی از اثر سقوط اشیاء در كارگاه ساختمانی یا مجاورت آن ، سقف موقت و سرپوش حفاظتی شامل توری یا تخته بندی الوار میباشد.
1-14- سرپوش حفاظتی باید چنان طراحی و ساخته شود كه در اثر ریزش مصالح و یا ابزار روی آن هیچگونه خطری متوجه افرادی كه در زیر آن قرار دارند نگردد .
2-14- پوشش موقت فضای باز ، سقفها و دیوارها باید با استفاده از تخته بضخامت 5/2 سانتیمتر یا معادل آن برای سوراخهای دهانه 45 سانتیمترو تخته بضخامت 5 سانتیمتر یا معادل آن برای سوراخها با دهانه بیش از 45 سانتیمتر صورت گیرد .
15- برای جلوگیری از پرت شدن مصالح میتوان از تورهای ایمنی نیز استفاده كرد . اگر كل ارتفاع ساختمان با تور ایمنی پوشانیده شود بهتر است .
16- از روی معابر و فضاهای عمومی مجاور كارگاههای ساختمانی نباید هیچ باری بوسیله دستگاههای بالابر عبور داده شود مگر اینكه معابر و فضاهای عمومی با استفاده از علایم هشدار دهنده از قبیل سنگربندی ، پرچمهای مخصوص یا چراغهای چشمك زن محدود و مسدود گردد. توان و ظرفیت بالابر بهنگام جابجایی اجسام باید حتماً در نظر گرفته شود.
17- گودبرداری – در عملیات پی كنی و گود برداری میبایست متناسب با عمق گودبرداری از محدوده ساختمان فاصله گرفته و با دیوار حائل چوبی بارتفاع دو متر (به رنگ زرد شفاف ) جلوی سقوط احتمالی گرفته شود در اینصورت باید حداقل 2/1 عرض پیاده رو برای تردد عابرین پیاده آزاد بماند و ضمناً این قسمت از پیاده رو مقاومت و ایستادگی لازم را برای تردد عابرین پیاده داشته باشد.
18- مصالح ساختمانی حتی الامكان در معابر عمومی انبار نگردد و باید بداخل محوطه ساختمان سازی انتقال یابد و در اینحالت باید توسط مسئولان ذیربط مدت زمان دپوی مصالح و مساحت فضاهای عمومی كه مالك باید جهت انتقال مصالح بداخل ساختمان اقدام نماید مشخص گردد و پس از اتمام مدت فوق یا استفاده از فضاهای عمومی بیش از مساحت تعیین شده نسبت به اعمال قانون از طریق شهرداری اقدام گردد بطوریكه برای زمان اشغال خط عبوری از خیابان از صاحب ساختمان عوارض گرفته شود و مضافاً اینكه محل اشغال بیش از 5/2 متر نباشد و رعایت حداقل 4 متر عرض عبور جریان ترافیك در یك جهت الزامی است .
19- در صورت دپوی مصالح ساختمانی و … در پیاده روها میبایست حداقل 3/1 عرض پیاده رو جهت تردد عابرین پیاده در منتهی الیه پیاده رو و در مجاورت خیابان اختصاص داده شود در معابری كه عرض پیاده رو كمتراز 120 سانتیمتر باشد باید با اختصاص دادن مسیری بعرض حداقل یكمتر به عابر پیاده و تامین آن از فضای موجود بر روی جوی آب و یا خیابان ، راه برای تردد عابرین پیاده در نظر گرفت و تحت هیچ شرایطی پیاده رو بطور كامل مسدود نگردد.
20- هرگاه عملیات ساختمانی در فاصله كمتر از چهل متری كابل فشار قوی خطوط هوایی برق قرار گرفته باشد، عملیات ساختمانی فقط با اجازه نامه كتبی از شركت برق منطقه ای مجاز خواهد بود.
21- در خصوص رعایت این آئین نامه ، مالك یا ذینفع ساختمان مسئول بوده و در صورت بروز هر گونه حوادث احتمالی كه بدلیل ایمن سازی یا عدم رعایت این آئین نامه بوقوع بپیوندد در كلیه مراجع حقوقی و قضایی و … پاسخگو خواهد بود .
22- حوزه معاونت شهرسازی و معماری منطقه ، با توجه به نوع عملیات ساختمانی باید این آئین نامه را به رویت و امضاء مالك یا ذینفع رسانده و طی ضمانت نامه و تعهد وی را ملزم به رعایت آن نماید.
یک شنبه 7 اسفند 1390برچسب:آجر سبک,آجر,سبک سازی,ساختمان,آجرچینی,پلی استابرن,ماسه کوارتزی,خاکستر بادی,لجن کاغذ سازی,ملات,خاک اجرپزی,خاک رس,, :: 21:11 :: نويسنده : صادق عرفان
چكيده : آجر يكي از پرمصرف ترين مصالح بنايي در ايران است . از آنجا كه آجر معمولي وزن زيادي دارد باعث سنگين شدن ساختمان و در نتيجه آسيب پذيري آن در برابر نيروهاي زلزله مي شود . سعي بر اين است كه با كاهش چگالي آجر علاوه بر سبك كردن ، خصوصيات عايق حرارتي آن نيز بهبود يابد . يكي از موادي كه به عنوان افزودني تخلخل زا به مواد اوليه آجر اضافه مي شود فوم پلي استايرن است.
براي آنكه مقاومت فشاري و جذب آب آجر سبك در حد قابل قبول براي آجرنما باقي بماند ، مقدار افزودني فوم پلي استايرن بايد حدود 1 درصد باشد . با افزودن 5/1 درصد وزني فوم پلي استايرن به خاك آجرپزي ، چگالي بدنه به 98/0 گرم بر سانتيمتر مكعب و مقاومت فشاري به 98 كيلوگرم بر سانتيمتر مربع و جذب آب به 25 درصد وزني رسيد . چنين‌آجري به عنوان آجر معمولي باربر قابل استفاده است. با افزودن 2 درصد وزني فوم پلي استايرن به خاك ، چگالي بدنه به حدود 9/0 گرم بر سانتيمتر مكعب كاهش يافت ، در حالي كه مقاومت فشاري به حدود 69 كيلوگرم بر سانتيمتر مربع رسيد . اين نوع‌آجر را مي توان به عنوان‌آجر معمولي غيرباربر استفاده نمود . هدايت حرارتي آجرهاي سبك ساخته شده به 5/1 درصد وزني فوم پلي استايرن ، 36/0 وات بر متر بر درجه سانتيگراد به دست آمد كه در مقايسه با‌آجرهاي معمولي به ميزان يك سوم كاهش يافته است .
تحقيقات انجام شده در ساير كشورها
هوادار كردن با پلاستيك ها يكي از روش هاي سبك سازي آجر و بلوك هاي سفالي دركشورهاي صنعتي است. روش سبك سازي با فوم پلي استايرن داراي حق امتيازي به نام پروتون است كه درآن از فوم پلي استايرن براي ايجاد تخلخل درشت استفاده مي شود]2[.
برخي از كارخانه هاي توليد آجر از فوم پلي استايرن پيش ساخته استفاده مي كنند ولي براي انبوه، دارا بودن سيستم توليد فوم، اساسي است.(شكل 1)
تهيه و نگهداري فوم پلي استايرن مشمول برخي اندازه گيري هاي مطمئن است كه دستورالعمل آن به وسيله مراجع مشاور، كمپاني هاي بيمه و اداره هاي آتش نشاني تهيه شده است. چنين ملاك هايي بايد هنگام طراحي درنظر گرفته شود. ماده خام، چگالي انبوهي تقريباً kg/m3 700 دارد و در بشكه هاي 125 كيلو گرمي يا كارتن مقوايي يك تني عرضه مي شود. استايروپور 500 P يك نام تجارتي نمونه وار است. بشكه ها و كارتن ها را مي توان به ترتيب تقريباً 6 ماه و 4 هفته نگهداري كرد، بدون آنكه از مواد افزودني هواساز چيزي را از دست بدهند]2[.
پلي استايرن منبسط شده در 100 تا 700 درجه سلسيوس تجزيه حرارتي مي شود، بدون آنكه خاكستري بر جاي گذارد. گازهاي استايرن و بنزن كه در فرآيند آزاد مي شوند.
1-1 مواد خام و افزودني
در تحقيقي كه هاك و جانگ انجام دادند، مواد خام و افزودني هاي به كار رفته به شرح زير است :
خاك آجرپزي B ، خاكي با مقدار كمي كربنات و مواد رسي شامل قسمتهاي مساوي كاني هاي رس ايليتي و كائولينيتي است. آجر پخته شده با اين خاك داراي رنگ قرمز است.
خاك آجرپزي J ،خاك رس مارني با مقدار زياد كلسيت كه در آن ماده رسي عمدتاً از نوع ايليت است. آجر پخته شده با اين خاك رنگ زرد دارد.
خاك آجرپزي L ، شبيه خاك رس مارني J است با اين تفاوت كه داراي مقدارزيادي مونت موريلونيت در بخش رسي مي باشد. رنگ پخت آن صورتي مايل به زرد است.
فوم پلي استايرن ، با قطر تقريبي 1 تا 2 ميليمتر
لجن كاغذ سازي ، مواد زايدي است كه در فاضلاب توليد كاغذ وجود دارد و به صورت كيك هاي فيلتري كه بخشي از آب آن گرفته شده در دسترس است. ميزان آب ممكن است بين50 تا80 درصد وزني باشد. معمولاً ماده جامد به طور عمده از الياف كاغذ و باقي مانده اي كه اصطلاحاً فيلر گفته مي شود، مانند كائولن، آهك يا چاك تشكيل مي گردد.
خاكستر بادي، مورد استفاده در آزمايش حاوي مقدار كمي كربنات كلسيم و تقريباً 9 درصد وزني كربن سوختني است. مشخصه شايان ذكر ديگر، مقدار نسبتاً زياد (حدود 5 درصد وزني) قليايي هاي K2O و Na2O است كه به صورت گدازآور عمل مي كنند.
چاك پودر شده ، با هدف به دست آوردن بافت متخلخل ريز بدنه سراميكي استفاده شد كه نرمي بسيار زياد و به همان نسبت سطح واكنش بزرگ دارد.
ماسه كوارتزي، به عنوان ماده باز كننده استفاده شد كه تا حدود 95 درصد آن را دانه هايي با قطرهاي 2/0 تا 6/0 ميليمتر تشكيل مي داد.
اطلاعات ارائه شده در مورد تركيب اجزاي بدنه رسي برحسب درصدهاي مواد خشك است. بلوك ها و آجرهاي رسي سبك آزمايشگاهي با سوراخ هاي قائم در دو قالب ساخته شدند :
اندازه كوچك : ابعاد 70 × 40 × 80 ميليمتر، حجم سوراخ ها حدود 40 درصد، ضخامت جدار 6 ميليمتر.
اندازه بزرگ : ابعاد 90 ×90 ×180 ميليمتر، حجم سوراخ ها حدود 5/44 درصد، ضخامت جدار 5، 7 و 9 ميليمتر.
شكل دهي با يك اكسترودر آزمايشگاهي مجهز به خلاء انجام شد. خشك كردن ابتدا به آرامي در دماي اتاق و سپس در محفظه خشك كن در دماي 5- يا +105 درجه سلسيوس انجام گرفت. از كوره هاي الكتريكي براي پخت استفاده شد. برنامه هاي پيش گرمكن براي هر پيمانه خاك رس مربوط تنظيم شد. به منظور ارزيابي رفتار شكل دهي و قابليت اكسترود كردن در اكسترودر مارپيچي با استفاده از يك قالب اكسترودر، آجر سوراخدار با ضخامت جدار كم مورد آزمايش قرار گرفت.
1-2 شكل دهي
فوم پلي استايرن فقط بايد قبل از اكسترودر به گل افزوده شود، زيرا چنانچه در مراحل آماده سازي قبلي اضافه شود، جدايش نامطلوب يا كاهش اندازه اتفاق خواهد افتاد. اين بدان معني است كه عمل آوري اوليه براي توزيع يكنواخت دانه هاي پلي استايرن در گل در مقايسه با مواد تخلخل زاي نسبتاً جامد كه مي توانند بدون مشكل سرتاسر فرآيند آماده سازي را طي كنند، چندان مناسب نيست. عامل ديگر اين است كه بدنه هاي رسي داراي مواد افزودني پلي استايرن نياز به اكسترود شدن در يك حالت نسبتاً خميري دارند، زيرا در غير اين صورت اثر تخلخل زايي مورد نياز به طور معكوس تحت تاثير تراكم پذيري دانه هاي پلي استايرن قرار مي گيرد. به عبارت ديگر، پايداري خشت به طور طبيعي در يك محدوده بسيار كوچك كاهش مي يابد.
در مورد فوم پلي استايرن نظر بر اين است كه حجم زياد ذرات فوم، حالت رواني بدنه رسي را طي شكل دهي در اكسترودر بهبود مي بخشد. اين الياف مشابه لجن كاغذ سازي ساختار خشت را تثبيت نموده و بنابراين پايداري آن را افزايش مي دهند.
1-3 خشك كردن
مواد افزودني فوم پلي استايرن جمع شدگي خشك شدن را تنها به مقدار ناچيزي كاهش مي دهد، چون دانه هاي پلي استايرن بنابر تراكم پذيري زياد، به مقدار كمي مانع از فرآيند جمع شدگي مي شوند.همچنين يراي مقادير مواد افزودني از 5/0 تا 5/1 درصد وزني، در مقدار آب مورد نياز براي اختلاط هيچ تغيير محسوسي به وجود نمي آيد.
مواد ضايعاتي سوختني كه با 20 درصد وزني مورد آزمايش قرار گرفت، جمع شدگي خشك كردن را بطور متوسط 2/1 درصد كاهش داد. با وجود اين، مقدار آب مورد نياز براي اختلاط به حدود 12 درصد وزني افزايش يافت كه به طور مشابه از نظر انرژي خشك كردن، عيب محسوب مي شود.
خاكستر بادي كه در مقادير تا 30 درصد وزني مورد آزمايش قرار گرفت، جمع شدگي خشك شدن را به حداكثر 3/1 درصد كاهش و نياز به آب اختلاط را به حدود 8 درصد وزني افزايش داد .
1-4 خواص محصول
قبلاً اشاره شد كه مواد افزودني آزمايش شده عمدتاً به منظور عمل به عنوان مواد تخلخل زا در بدنه سراميكي، به هدف كاهش چگالي بدنه و درنتيجه ضريب هدايت حرارتي استفاده شد. بنابراين بايد چگونگي بهينه سازي بدنه رسي مشخص مي شد تا با كاهش چگالي بدنه، افت مقاومت نسبتاً كمي ايجاد شود. بدين ترتيب، آجرهاي سبك مورد استفاده در بنايي، نه تنها عايق حرارتي بهتري مي شوند بلكه همچنان وظيفه باربري را انجام مي دهند]3[.
اگر افزودني هاي محتمل براي تخلخل زايي بدنه سراميكي از اين ديدگاه مورد بررسي قرار گيرد، آنگاه مي توان دريافت كه اين مواد به 3 گروه تقسيم مي شود :
گروه اول ، شامل مواد سوختني مانند فوم پلي استايرن
گروه دوم، محصولات فرعي صنعتي حاوي مواد سوختني و مواد معدني، براي مثال : لجن كاغذ سازي
گروه سوم ، مواد معدني مانند سنگ آهك يا خاكسترها
به طور كلي انتظار مي رود كه هنگام استفاده از مواد سوختني، مقدار كاهش در مقاومت به طور اساسي تحت تاثير شكل واندازه ذرات است و بنابراين تعيين و كنترل آن نسبتاً ساده مي باشد. برخلاف آن، شرايط به دست آمده با افزودني هاي معدني يا مواد حاوي اجزاي معدني پيچيده تر است، چون وجود آنها ممكن است به طور قابل ملاحظه اي دوره واكنش سينتر شدن را طي پخت تغيير دهد و نوع متفاوتي از خميره بدنه سراميكي به وجود آيد. از طرف ديگر، اين مواد امكان تاثير مثبت بر مقاومت ساختار بدنه سراميكي را فراهم مي سازد و بنابراين ممكن است به مقاومت بيشتري براي چگالي يكسان بدنه هاي سراميكي دست يافت]3[.
1- ساختار فوم پلي استايرن و روش هاي توليد آن
پلي استايرن يك پليمر آلي است كه از پليمر كردن ملكول استايرن با سازوكارهاي مختلف پليمريزاسيون به دست مي آيد. اين پليمر علاوه بر شكل معمولي با چگالي زياد، با انجام شدن فرآيندهاي نسبتاً ساده روي آن، قابل تبديل به مواد اسفنجي با چگالي هاي بسيار كم است. پلي استايرن اسفنجي كاربردهاي بيشماري در صنايع مختلف، مانند بسته بندي، ظروف يكبار مصرف و مصالح ساختماني پيدا كرده است.
2-1 استايرن و روش هاي سنتز آن
استايرن به نام هاي وينيل بنزن، فنيل اتيلن و سينامن نيز شناخته شده و داراي فرمول شيميايي C6H5CH:CH2 است. استايرن مايعي روغني، معطر و بيرنگ است. نقطه جوش آن 2/145 درجه سانتيگراد و وزن مخصوص آن در 25 درجه سانتيگراد 9045/0 گرم بر سانتيمتر مكعب مي باشد]5[.اين ماده در زمره پر مصرف ترين مواد شيميايي است به نحوي كه در 1996، توليد سالانه جهاني آن 18700 هزار تن بوده است. اين تركيب عمدتاُ از هيدروژن گيري از اتيل بنزن در 650- 550 سلسيوس به دست مي آيد]6 و 10[.
در واقع استايرن نخستين بار از صمغ برخي درختان جداسازي و پس از آن مشاهده شد كه اين مولكول خودبخود به يك جامد صمغي شكل تبديل مي شود. در آن زمان، يعني سال 1840 كسي توجيه مناسبي براي اين مشاهدات نداشت خصوصاً آن كه تركيب درصدهاي شيميايي آن پس از جامد شدن تغييري نمي كرد. پس از كشف پديده پليمر شدن توسط هرمان اشتاودينگر درحدود يك قرن بعد، اين ماده پلي استايرن ناميده شد]6[.
2-2 فوم پلي استايرن
پلي استايرن انبساطي در واقع قبل از تبديل به شكل نهايي خود، داراي دو شكل است:
الف:ذرات و قطعات پلي استايرن يا تركيبات پلي استايرني حاوي چند درصد از يك عامل منبسط كننده مانند حلال هاي سبك آلي كه به نحوي به آن افزوده شده است (EPS).
ب: دانه هاي پلي استايرن توسط بخار به فوم تبديل مي شوند، درحاليكه در مورد دوم لازم است پليمر اكسترود يا تزريق شود. در اينجا روش هاي تهيه ذرات قابل تبديل به فوم و روش ها و دستگاه هاي تبديل اين ذرات به فوم تشريح شده است.
2-3 ساختار فوم پلي استايرن
ساختار فوم پلي استايرن شامل سه جزء پليمر، عامل انبساط و مواد افزودني به شرح زير است :
پليمر : پلي استايرن علي رغم سادگي ساختمان شيميايي اش داراي شكل هاي متفاوت است وقابل كوپليمر شدن بامنومرهاي ديگر نيزهست. پلي استايرن به كار رفته در دانه هاي منبسط شونده معمولاً داراي وزن مولكولي بين 180 تا 270 هزار مي باشد. پلي استايرن خالص به سه حالت مي تواند باشد :
- پلي استايرن آمورف يا آتاكتيك :اين نوع پليمرعمدتاً ازروش راديكالي بدست مي آيد و درآن ترتيب قرارگيري فضايي حلقه هاي فنيل روي زنجير نامنظم واتفاقي مي باشد.
- پلي استايرن ايزوتاكتيك: اين نوع پلي استايرن از روش هاي پليمريزاسيون فضاويژه به دست مي آيد و در آن موقعيت فضايي تمامي حلقه هاي فنيل يكسان است.
- پلي استايرن سينديوتاكتيك: اين پليمر نيز از روش هاي پليمريزاسيون فضاويژه به دست مي آيد و آرايس و جايگيري حلقه هاي فنيل روي زنجيره پليمر به صورت يك در ميان مي باشد. به دلايل متفاوت اقتصادي و فني، اين پليمردر توليد فوم به كار برده نشده است.
- پلي استايرن اشعه ديده : شبكه اي كردن پلي استايرن انبساطي با تشعشع هاي يونيزه كننده، دماي مجاز بهره برداري فوم را به وقدار زيادي افزايش مي دهد. براي مثال، فوم هاي پايدار تا 166 درجه سيلسيوس از اين طريق ساخته شده اند ]6[.
- آميزه هاي پلي استايرن : اگر پلي استايرن با درصد كمي از پليمرهاي ديگر مخلوط شود، فوم حاصل مي تواند داراي خواص جالب توجهي باشد. براي مثال، اختلاط 5% پلي اتيلن با 95% پلي استايرن انبساطي و اكسترود كردن مخلوط و فرو نشاندن ذرات اكسترود شده و قالبگيري، توليد فومي مي كند كه مقاومت زيادي در برابر حلال ها و عبور بخار آب دارد. در واقع يك پوشش پلي اتيلني روي فوم تشكيل مي شود.
- كوپليمرهاي استايرني : كوپليمرهاي استفاده شده به سه دسته تقسيم مي شوند : معمولي ( شبكه اي نشده )، شبكه اي شده و پس واكنش شده.
دسته اول : جايگزين كردن 20 تا 30% از منومراستايرن با اكريلونيتريل مقاومت خيلي زيادي در برابر بنزين و روغن هاي روان كنند، به فوم به دست آمده مي دهد.
دسته دوم : پلي استايرن اندكي شبكه اي شده توسط 01/0 تا 25/0% دي وينيل بنزن و منبسط شده با دي اكسيد كربن يا گازهاي ديگر، قابليت انبساط فوم را بالا برده و آن را در برابر فروپاشي در دماهاي زياد مقاوم مي سازد.
دسته سوم : دماي سرويس دهي پلي استايرن از طريق هيدروژنه كردن آن، قبل از تشكيل فوم به مقدار زياد افزايش مي يابد. آلكيله كردن پلي استايرن در حضور كاتاليزور مناسب آن را غيرقابل ذوب مي سازد. از اين طريق فوم به دست آمده در دماهاي زياد بسيار پايدار خواهد بود.
2- جمع بندي تحقيقات انجام شده و ارزيابي اقتصادي
چنانچه افزودني هاي قابل سوختن به مواد اوليه آجرپزي اضافه شود، حجم فضاهاي خالي را مي توان به طريق كنترل شده اي افزايش داد. با افزايش حجم فضاهاي خالي، وزن آجر كم مي شود.كاهش وزن آجر باعث كم شدن وزن ديوار و سقف مي گردد و درنتيجه از جرم ساختمان كاسته مي شود. با كاهش جرم ساختمان مقاومت آن در برابر زلزله زياد مي گردد. با رشد سريع و فزاينده شهرها كم كردن جرم ساختمانها اهميت بيشتري يافته است. زيرا بايد ساختمانهاي بلندتر بنا شود و لازم است كه از وزن ساختمان ها بويژه در طبقات بالاتر كاسته شود. علاوه بر اين، سبك سازي آجر خواص مشخصي ازجمله كاهش ضريب هدايت حرارتي و در نهايت صرفه جويي در مصرف انرژي پديد مي آورد. مزيت ديگر آجرهاي سبك كاهش وزن جابجايي و بنابراين هزينه هاي كمتر حمل و نقل است.
يكي از موادي كه مي توان به عنوان افزودني تخلخل زا در آجرپزي مصرف نمود، فوم پلي استايرن است. فوم پلي استايرن را بايد درست در دهانه ورودي دستگاه اكسترودر به گل افزود، زيرا چنانچه در مراحل آماده سازي قبلي اضافه شود، جدايش نامطلوب يا كاهش اندازه دانه هاي فوم اتفاق خواهد افتاد. اين بدان معني است كه عمل آوري اوليه براي توزيع يكنواخت دانه هاي پلي استايرن در گل در مقايسه با مواد تخلخل زاي نسبتاً صلب كه مي توانند بدون مشكل سرتاسر فرآيند آماده سازي را طي كنند كمتر ميسر است. از طرف ديگر، بدنه هاي رسي داراي مواد افزودني پلي استايرن نياز به اكسترود شدن در يك حالت نسبتا خميري دارند، زيرا در غير اين صورت اثر تخلخل زايي مورد نياز به طور معكوس تحت تاثير تراكم پذيري دانه هاي پلي استايرن قرار مي گيرد.
4- نتيجه گيري
يكي از موادي كه مي توان به عنوان افزودني تخلخل زا در آجرپزي مصرف نمود، فوم پلي استايرن است. اين ماده براي تخلخل زايي درشت مورد استفاده قرار مي گيرد. فوم پلي استايرن را بايد درست در دهانه ورودي دستگاه اكسترودر به گل افزود، زيرا چنانچه در مراحل آماده سازي قبلي اضافه شود، جدايش نامطلوب يا كاهش اندازه دانه هاي فوم اتفاق خواهد افتاد. براي توليد انبوه آجر بهتر است از سيستم ايجاد فوم در كارخانه آجر استفاده شود. خاك رس هاي پرمايه داراي ماسه نسبتا كم براي مخلوط كردن با پلي استايرن مناسب ترين خاك است، زيرا پلي استايرن يك ماده غير چسبنده بسيار موثر است. مشخص شده است كه مواد به كار رفته براي ايجاد تخلخل عموماً داراي تاثير مطلوبي در رفتار خشك شدن بدنه هاي رسي است. فوم پلي استايرن، ساختار خشت را تثبيت نموده و بنابراين پايداري آن را افزايش مي دهد. براي توليد آجر سبك با استفاده ازفوم پلي استايرن ازهمان خشك كن ها وكوره هاي ساخت آجرهاي بنايي استاندارد استفاده ميشود. زمان خشك شدن با افزودن پلي استايرن معمولاً كوتاه مي گردد. فرآيند واقعي پخت تحت تاثير مقدار كم محتويات قابل احتراق قرار نمي گيرد، بنابراين اقدامات كنترلي خاصي نبايد انجام شود.
با افزودن فوم پلي استايرن، كاهش مقاومت فشاري بايد به حدي باشد كه از حدود مجاز استاندارد كمتر نشود. اگر منظور توليد آجر نماست از نظر مقاومت نمي توان بيش از 5/1 درصد فوم پلي استايرن به خاك رس افزود، زيرا مقاومت از 100 كيلوگرم بر سانتيمتر مربع ( حداقل مجاز مقاومت فشاري براي آجرنما ) كمتر مي شود. افزودن حتي 2 درصد پليمر، مقاومت را در حدي نگاه داشته كه همچنان قابل مصرف به عنوان آجر معمولي مورد استفاده در ديوار باربر است، زيرا حداقل مجاز مقاومت براي آجر معمولي مصرفي در ديوار باربر 60 كيلوگرم بر سانتيمتر مربع است.
سبك سازي آجر با 5/1 درصد فوم پلي استايرن، ضريب هدايت حرارتي را به يك سوم آجر معمولي رسانده است. بدين ترتيب كه ضريب هدايت حرارتي را به يك سوم آجر معمولي رسانده است. بدين ترتيب كه ضريب هدايت حرارتي آجر سبك با 5/1 درصد فوم پلي استايرن 36/0وات بر متر بركلوين به دست آمد، در حالي كه هدايت حرارتي آجر معمولي حدود 1 وات بر متر بر كلوين مي باشد.
موضوعات
پيوندها
|
|||
 |
تبادل لینک هوشمند 